banner113

6 maddede koronavirüs hakkında henüz bilmediklerimiz

banner106

Yeni koronavirüsün aşısının ne zaman yapılacağı ve çocuklarda neden ölümcül olmadığı bilinmeyenler arasında

6 maddede koronavirüs hakkında henüz bilmediklerimiz
12 Mart 2020 Perşembe 14:17

banner108
banner238

Yeni koronavirüs (SARS-CoV-2) dünyada yayılmaya devam ederken, virüs ve özellikleri hakkında hala yanıtlanması gereken sorular var.

Son rakamlara göre yeni koronavirüs Türkiye dahil 115 ülke ve bölgeye yayıldı. 11 Mart itibarıyla 119 binden fazla doğrulanmış vaka sayısı bulunuyor. Yeni virüsün yol açtığı Kovid-19 hastalığı nedeniyle 4 bin 200'den fazla kişi hayatını kaybederken, virüsün bulaştığı 65 binden fazla kişi iyileşti. 

Uzmanların hala yeni koronavirüs hakkında bilmediklerini derledik. 

1) Koronavirüs neden çocukları değil de yaşlıları öldürüyor?

Çin'in başkenti Pekin'deki Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi şubat ayında ülke genelinde 72 binden fazla doğrulanmış koronavirüs vakasını inceledi ve 10 yaş altı çocukların tüm enfeksiyonların yüzde 1'inden azını oluşturduğunu tespit etti.

Araştırmanın yapııldığı tarihte Çin'de virüs kaynaklı bin 23 ölüm arasında hiç çocuk bulunmuyordu. 

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de koronavirüs vakalarının yüzde 2,4'ünün çocuklardan oluştuğunu ve bunların da yüzde 0,2'sinin ağır hasta olduğunu açıklamıştı.

Şubat ayında gazetecilere açıklama yapan DSÖ Genel Sekreteri Tedros Adhanom Gheberyesus "Çocuklar arasında göreceli şekilde az vaka görüyoruz. Bunun nedenini anlamak için daha fazla araştırma yapmak gerekiyor" dedi. 

Kanada merkezli Global News'a konuşan McMaster Üniversitesi'ndeki Kanada Yaşlılık ve Bağışıklık Araştırma Kurulu'ndan Dawn Bowdish "Virüsün neden çocukları etkilemediği bir gizem. Bu olağandışı. Bu daha önce gördüğümüz bir şey değil ve nedenini bilmiyoruz" dedi.

Özellikle 60 yaş üstü ve geçmişinde sağlık sorunları olan kişiler risk altında. Bowdish de kalp rahatsızlıkları, hipertansiyon ve diyabeti olanlarla güçsüz ciğerlere sahip kişilerin en riskli grupta olduğunu, bu sağlık sorunlarının genelde yaşlılarda olduğunu vurguladı.

Birçok Kovid-19 vakasında hastaların ciğerlerinde sıvı birikimi nedeniyle ciddi bir zatürre oluştu.  Bowdish "Eğer ciğerleriniz tamamen suyla dolarsa kanınıza oksijen gitmez. Kalbiniz bunu telafi amacıyla daha hzılı ve daha sert atar.  Bu da kalp üzerinde büyük baskı yaratır. Bu yüzden insanlar ölüyor" ifadelerini kullandı. 

Bu bilinmeyeni ortaya çıkarmak virüsü kapanları daha iyi tedavi etmede kullanılabilir.

2) İklimin virüs üzerinde etkisi olacak mı? 

ABD Başkanı Donald Trump birden fazla kez havaların ısınmasının yeni koronavirüsün yayılmasını önleyeceğini iddia etti. 

Ancak uzmanlar bunu söylemek için çok erken olduğunu belirtiyor. 

Trump geçen ay yaptığı açıklamada "Şimdi bu bahsettiğimiz virüsü hakkında, bilirsiniz, çok sayıda kişi bunun havaların ısınmasıyla nisan ayında geçeceğini" söylüyor demişti.

Toronto Üniversitesi'nden epidemiyolog Colin Furness bunun için şu anda yeterli kanıt olmadığını belirterek "Bekleyip görmeliyiz" ifadelerini kullandı. 

Furness virüsün aslen iki yolla bulaştığını vurguladı: Enfekte olmuş kişiyle doğrudan temas veya virüsün bulaştığı bir yüzeye temas edip arından da kendi yüzünüze dokunmak.

"Hava nasıl olursa olsun bir kişi üzerinize öksürebillir. Ama ortak kullanılan ve kontamine olmuş yüzeyler söz konusu olduğunda iklim önemli rol oynuyor. Virüsler sıcak havalarda ölürler" diyen Furness sözlerini şu şekilde sürdürdü: 

Koronavirüslere zarflı virüsler denir. Bunun anlamı virüsün dışında bir zarf olmasıdır. Bu zarfın sıcaklara karşı ne kadar kırılgan olduğu gelecek aylarda anlaşılacak. Trump bu virüsün tıpkı grip virüsü gibi hareket edeceğini varsayıyor. Umarım grip virüsü gibi hareket eder ancak bunu şu an bilmiyoruz.


Bu konudaki tartışmalarda Hindistan'ın virüsün ilk ve en fazla görüldüğü ülke olan Çin'e komşu olmasına rağmen epey az sayıda koronavirüs vakasına sahip olması örnek olarak gösteriliyor.

Ülkenin aşırı kalabalık nüfusu ve yetersiz hijyen koşulları düşünüldüğünde sıcak havanın virüsün yayılmasını önlediği öne sürülüyor. The Times of India'ya konuşan RN Tagore Uluslararası Kalp Bilimleri Enstitüsü'nden yoğun bakım ünitesi başkanı Souren Panja ülkedeki sıcak iklimin viral hastalıklara karşı caydırıcı olduğunu belirtiyor. 

Souren yeni koronavirüsün ocak ve şubatta soğuk havanın yaşandığı Çin, İtalya, İran ve Güney Kore'de yayıldığını, bu aylarda sıcak havanın hüküm sürdüğü Hindistan'da virüsün bu ülkelere kıyasla fazla yayılmadığını işaret etti. Önceki yıllarda MERS, SARS, Ebola ve sarı humma gibi diğer ölümcül virüsler de Hindistan'da düşük düzeyli görülmüştü. 

Ancak bu hipoteze karşı olanlar şubatta hava sıcaklığının 23 ile 33 santigrat derece arasında olduğu Singapur'da 110'dan fazla vakanın görüldüğüne dikkat çekiyor. 

The Times of India'ya konuşan Hindistan Sağlık Hizmeti Vakfı Başkanı KK Aggarwal da ülkede yaşlılar arasında zatürre vakalarının yaygınlığından dolayı koronavirüs vakalarının tespit edilememiş olabileceğini belirtti.

Aggrawal önlem olarak hızlı ilerleyen tüm zatürre vakalarında yeni koronavirüs testinin yapılması gerektiğinin altını çizdi. 

 


3) Aşı ne zaman hazır olur? 

Şu anda yeni koronavirüse karşı bir ilaç ya da aşı bulunmuyor. Aşının ne zaman hazır olacağı da belirsizliğini koruyor.

Dünya genelinde çok sayıda şirket bu konuda yarış halinde.

Wall Street Journal'ın aktardığına göre şu anda Çin'de iki, ABD'de de bir yerdeki klinik testlerde Gilead Sciences tarafından Ebola virüsü hastalığına karşı geliştirilen antiviral ilaç Remdesivir üzerinde çalışmalar yapılıyor. 

ABD'nin Seattle kentindeki bir sağlık araştırmaları enstitüsü de NIH ve Moderna Inc.'ın geliştirdiği farklı dozdaki aşıları 45 gönüllü üzerinde test etmeye hazırlanıyor. 

DNA bazlı bağışıklığı artırıcı tedavi ve aşı şirketi Inovio Pharmaceuticals da benzer çalışmaların Çin ve Güney Kore'de yapılması sonrası, geliştirdikleri aşıyı gelecek ay onlarca gönüllü üzerinde deneyecek. Deneyler, Kansas'taki bir test merkezinde ve Pennsylvania Üniversitesi'nde gerçekleşecek.

Virüsün başlangıç yeri olduğu düşünülen Çin'in Vuhan kentindeki bir hastanede de doktorlar daha önce MERS hastaları üzerinde denenmiş olan ve iki HIV ilacının birleştirilmesinden oluşan bir ilaç üzerinde klinik testler yapıyor. 

4) Vakaların ölüm oranı ne? 

Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) göre bilinen yeni koronavirüs vakaları için ölüm oranı yüzde 3.4.

Bu, ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nin (CDC) verilerine göre ölüm oranı yüzde 0,1 olan mevsimsel gribe kıyasla epey yüksek bir oran. DSÖ'nün hesaplamaları bilinen vakalara ve ölümlere dayanıyor. 

Bazı sağlık yetkilileriyse yüzde 3,4 ölüm rakamının daha düşük olabileceğini çünkü virüsün bulaştığı kişilerin yaklaşık yüzde 70 ile 80'inin hafif belirtiler gösterdiğini ya da hiç belirti göstermediğini, bunların da bildirilen vaka sayısına dahil edilmemiş olabileceğini söylüyor.

Toronto Üniversitesi'nden epidemiyolog Colin Furness "Belirti göstermeyen vakalardaki büyük sorun asla gerçek rakamları bilemeyecek olabilmeniz. Çok sayıda tahmin işi var" dedi. 

5) Koronavirüs yüzeylerde ne kadar süre canlı kalıyor?

DSÖ virüsün metal tutamaçlar, cam masa ya da plastik kredi kartları gibi yüzeylerde ne kadar süre canlı kaldığının belirsiz olduğunu bildiriyor. 

22 farklı çalışmayı inceleyen bir araştırmaya göre koronavirüsler metal, cam ya da plastik yüzeyler üzerinde iki saatten 9 güne kadar canlı kalabiliyor. Çalışmaya göre sıcak hava virüsün canlı kalma süresini azaltıyor. 

Kamu sağlığı kuruları insanlara mutfak tezgahı ve kapı kulpları gibi sık dokunulan alanları dezenfektanlarla temzilemeleri ve ellerini sıcak su ve sabunla 20 saniyeden fazla yıkamalarını tavsiye ediyor. 

6)  Virüs insanlara nasıl bulaştı? 

DSÖ ve diğer araştırmacılara göre yeni koronavirüsün bir ara konak vasıtasıyla insanlara bulşamadan önceki kökeni yarasalardan kaynaklanıyor. 

Ancak virüsün insanlara nasıl geçtiği henüz netleşmiş değil. 

Bu ara konağın bir karıncayiyen türü olan ve pulları nedeniyle dünayda en fazla kaçakçılığı yapılan hayvanlardan olan pangolinler olabileceği öne sürülmüştü. 

Ancak daha sonra Çin'deki bilim insanları pangolinlerin hala ara konak adayı olduğunu ancak bunun henüz kanıtlanmadığını hakemli dergi Nature'da yayımladıkları makaleyle açıkladı.

Globalnews, NBC, Weather.com
Derleyen: Keremcan Karabatak

banner109
banner111
banner239
Yorum yapabilmek için üye girişi yapmanız gerekmektedir. Üye değilseniz hemen üye olun.