Ekonomi Fikri Cinokur'un edindiği bilgiye göre, 61 binden fazla üyesi ile Türkiye’nin 4.ncü en büyük odası olan Antalya Ticaret ve Sanayi Odası’nın yüzde 10’unu oluşturan 6 bin 137 yabancı sermayeli şirket bulunuyor.
En fazla yabancı sermayeli şirket sıralamasında İstanbul’dan sonra ikinci sırada yer alan Antalya, tarım, turizm, lüks tekne yapımı, iki teknoparkı ve uluslararası havalimanı ile Avrupa, Rusya ve çeşitli ülkelerin de ilgi odağı oldu.
Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle iki ülkeden de aşırı göç alan Antalya, yabancı sermayeli şirket kurulumunda da rekor kırdı. Antalya’da 2021’in 10 aylık döneminde 392 adet yabancı sermayeli şirket kurulurken 2022’nin aynı döneminde 915 şirket faaliyete başladı. Bu yılın 10 aylık döneminde ise yabancı sermayeli şirket sayısında yüzde 22,19 azalma ile 712 yabancı sermayeli şirket kuruldu.
-Ruslar birinci sırada
Antalya’da yabancı şirketlerin milliyet dağılımını göre, 1227 firma ile Ruslar birinci, 760 firma ile Almanlar ikinci, 677 firma ile İranlılar üçüncü, 303 firma kurulumu ile Azeriler dördüncü, 275 firma ile de Ukraynalılar beşinci sırada yer aldı.
Yılın 10 aylık döneminde ise açılan şirketlerin milliyetlere göre dağılımında ilk 5 ülke arasında Rus sermayeli şirketler birinci sırada yer aldı. Almanlar ikinci, İran üçüncü, Ukrayna dördüncü, Azeri sermayeli şirketlerde beşinci sırayı paylaştı.
-Sektörler
Yabancı firmaların sektörlere göre dağılımında ilk sırayı 496 firma ve yüzde 8,08 pay ile toptan / perakende gıda pazarlaması sektörü yer aldı. 479 firma ve yüzde 7,81 pay ile gayrimenkul faaliyetleri sektörü ikinci, yüzde 7,38 pay ve 453 firma ile inşaat sektörü üçüncü sırada yer aldı. Seyahat acentesi, tur operatörü ve diğer rezervasyon hizmetleri sektörü de 412 firma ve yüzde 6,71 pay ile dördüncü, 355 firma ve yüzde 5,78 pay ile tarımsal ürünlerin ticareti sektörü beşinci sırayı paylaştı.
-Yabancı şirket sayısı azalıyor sermaye yapısı güçleniyor
TOBB Yönetim Kurulu Üyesi ve Antalya Ticaret Borsası Başkanı Ali Çandır, Antalya’da kurulan yabancı ortaklı şirket sayılarında Haziran ayından bu yana hem A.Ş. hem de Ltd. Şti. düzeyinde yıllık bir azalma eğilimi gözüktüğünü bildirdi.
Haziran ayından itibaren özellikle anonim şirket sayısında gittikçe şiddetini artıran bir azalma eğilimi olduğuna dikkat çeken Çandır, şöyle devam etti.
‘’Haziran ayında yüzde -15 ile başlayan kurulan şirket sayısındaki azalma Eylül ayında yüzde (eksi) -29 olmuştur. Limited şirkette ise durum azalma eğilimi ile birlikte karışık bir seyir izlemektedir. Haziran ayındaki yüzde -14 olan azalma, takip eden iki ayda yüzde -19 ve yüzde -23 olduktan sonra Eylül ayında tekrar yüzde -14 olarak gerçekleşmiştir. Burada gözden kaçırılmaması gereken konulardan biri de sermaye büyüklüklerindeki eğilimlerdir.’’
Özellikle A.Ş düzeyindeki şirketlerin sermaye büyüklüklerinde ciddi artışlar olduğunu belirten Çandır, ‘’Limited şirketler ise daha düşük artışlarla sermayelendirilmişlerdir. Mesela Haziran ayında kurulan yabancı ortaklı şirketlerin sermayelerinde yüzde 129, Temmuz ayında yüzde 90 gibi ciddi yüksek artışlar yaşanmıştır. Sonraki aylarda yaşanan ciddi boyuttaki şirket sayısı azalmasına rağmen sermaye büyüklükleri nispi olarak artmış, yüzde 32 ve yüzde 34 olarak gerçekleşmiştir’’ dedi.
-Antalya cazibesini koruyor
Antalya’nın yabancı sermaye ortaklı şirket açısından cazibesini koruduğunu vurgulayan Ali Çandır, sözlerini şöyle tamamladı.
‘’Her iki grup veri setini birlikte değerlendirdiğimizde Antalya’nın yabancı şirket kurulumları için bir cazibe merkezi olmaktan uzaklaşmaya başladığını söylemek oldukça zordur. Daha çok yapısal bir değişimin yaşanmakta olduğunu söylemek daha doğru bir tespit olabilir. Yani nispi olarak daha yüksek sermayeli ve anonim şirket temelli bir şirketleşme ağırlık kazanmaktadır. Bu durum da şirket sayılarındaki azalma eğiliminin ilk bakıştaki olumsuz yanını törpülemektedir.’’
-Yabancı sermayeli şirketler KOBİ
Antalya Sanayici ve İş İnsanları Derneği (ANSİAD) Başkanı Akın Akıncı, Antalya’da kurulan yabancı sermayeli şirketlerin büyük bölümünün KOBİ niteliğinde olduğunu bildirdi.
Hayat pahalılığından dolayı tersine dönüşen göçün yabancı sermayeli şirket kurulumlarını da etkilediğini belirten Akıncı, şunları kaydetti.
‘’Antalya’da ki hayat pahalılığı şu anda Türkiye ortalamalarının üstünde seyrediyor. Vatandaşlık için ödenen bedel artış gösterdi. Antalya’da açılan yabancı şirketlerin çoğu küçük ve orta ölçekli KOBİ niteliğinde olup özellikle kendi vatandaşlarına arz niteliğindeydi. Antalya’daki özellikle hayat pahalılığından dolayı meydana gelen tersine göç bu şirketlere talebi azalttı. Ukrayna savaşının başlaması ile şehrimize olan ciddi bir göç özellikle yabancıların getirmiş olduğu döviz nedeniyle gayrimenkul alım ve kiralamalarda balon bir yükseliş meydana getirmişti.’’
Şu anda ülkelerine dönen yabancıların boşalttığı gayrimenkullerin özellikle bu hedefe yönelik yatırım yapan ve açılan yabancı şirketleri zor döneme soktuğunu ifade eden Akıncı, ‘’Rus şirketlerinin kendi ülkelerine yaptıkları para transferleri zora girmesi gibi nedenlerden dolayı yabancıların şehrimizde kurmuş olduğu şirket sayılarında azalma olduğunu düşünüyorum. Neticede Dünyanın neresinde olursa olsun karlılık yoksa o bölgede yeni iş yerleri açılmaz’’ dedi.
-Tekrar dönecekler
Yabancılara gayrimenkul danışmanlık hizmeti veren Riba Yatırım Gayrimenkul Şirketi Kurucu Ortağı Yasemin Morrissey, hayat pahalılığı, AB ve ABD yaptırımlar gibi nedenlerden dolayı Antalya’dan Türkiye’den giden yabancıların yeniden döneceklerini söyledi.
Savaşla birlikte Rusya’dan, Ukrayna’dan Antalya’ya, Türkiye’ye gelenlerin yüksek enflasyon ve hayat pahalılığından şikayet ettiğini vurgulayan Morrissey, Antalya’da yaşayan Rusların İspanya’ya, Avrupa’ya ve Dubai’ye gittiklerine dikkat çekti. Morrissey, şöyle devam etti.
‘’Rusya’dan, Ukrayna’dan göç edenler getirdikleri paralarla Antalya’da ev almış, kiralamış. Şirket kurmuşlar restoran açmışlar. Antalya’ya göç edenlerin yüzde 50’si oturma izni hakkını kaybetmiş. Şirket açmış ama oturma izni hakkını kaybetmiş olanlar var. Antalya’da restoranlar pahalı hale geldi. Şirketlerini zarara uğratanlar oldu. Ruslar Türkiye’de her bankada hesap açamıyor. Sadece 2 bankada hesap açabiliyor. Bu nedenlerle yabancılar gitmek zorunda kaldı. Tabi o ülkelerde de daha iyi koşullar var. Almanya’ya, İspanya’ya, Avrupa’ya gidenler var. En çok da Dubai’ye giden var. Rusya’dan Antalya’ya direkt uçuşlar var. Giden yabancıların, Ruslar yeniden dönecek.’’
